فلسفه نقصان و ضرر بنده از طرف خدا

خداوند، حکیم است و آنچه از او به ظهور مى‏رسد از سرچشمه حکمت ومصلحت جارى مى‏شود. بنابراین اگر نقصان و ضررى نیز متوجه انسان مى‏گردد،از حکمت و مصلحتى پنهانى برخوردار است، گرچه آدمى به سببِ علم اندکش ازآن مصالح بى‏خبر است.

شبسترى

بنابراین، «نقصان» نیز همانند «زیادت» و «ضرر» نیز مانند «نفع» از طرف خدابوده و همه در مسیر خدمت انسان و به خاطر مصالحى و براى پرورش او و سیراو به طرف تکامل است.

سنایى

به قول ویِن دایر:

اگر معتقد باشید که خدا، هنگامِ مصیبت و گرفتارى به یاریتان خواهد شتافت،و یا اینکه هر درد و رنج به اندازه سرور و شادمانى منشأ الهى دارد، در اینصورت، درد و رنج و یأس و نومیدى از شما دور خواهد گشت.

ویلیام بلیک در عبارت زیر در وصفِ شناخت خدا و اینکه چگونه ذهنکیهانى در هنگام بحران و مصیبت به یارى‏مان مى‏شتابد مى‏گوید:

گِل وجودِ انسان را از غم و شادى سرشته‏اند و وقتى این واقعیت را به درستىبشناسیم از بحران‏هاى زندگى به سلامت خواهیم گذشت. دست طبیعترشته‏هاى غم و شادى را در هم تنیده است، تا جامه‏اى براىِ روح عالى ومتعالى ما فراهم کند.⁽²⁶⁾

ویل دورانت نیز در این‏باره چنین مى‏گوید:

آنکه تمام اشیا را در سیرِ خود مجبور مى‏بیند، لب به شکایت نمى‏گشاید؛ زیرااو اشیا را از نظرِ ابدیت نگاه مى‏کند، و مى‏داند که بدبختى‏هاى او در نظام کلىعالَم، بدبختى نیستند، زیرا ترکیب و تتابعِ ابدى عالَم را صحیح مى‏داند. با اینافکار و تصورات، شخص، خود را از لذات متغیر و ناپایدار دور مى‏سازد و بهسکوت و آرامش برترى مى‏رسد که در آن، تمام اشیا را اجزاء یک نظم ابدىمى‏بیند، یاد مى‏گیرد که چگونه بر ناملایمات بخندد و خواه در حال و خواه درهزار سالِ دیگر به حق خود برسد، راضى خواهد بود.⁽²⁷⁾

شکسپیر نیز مى‏گوید:

مصیبت، محاسنى دارد، گرچه زشت صورت و زهرآگین است ولى در مغزخود گوهرى را نهفته دارد.⁽²⁸⁾